Filosofisch Odd Fellow Café : 13 november 2024
Gastspreker : Yanaika Zomer
Yanaika Zomer is journalist, schrijver, dichter en stadsdichter van Den Helder. In die hoedanigheid won ze in 2022 de Grote Prijs van Gouda voor de beste stadsdichter en plaatste zich het jaar erop opnieuw voor de finale. In datzelfde jaar stond ze ook in de finale van het Nederlands Kampioenschap Poetry Slam. In 2024 kwam haar debuut ‘U heeft nog 43 ongelezen gedichten’ uit dat heel goed werd ontvangen en genomineerd is voor de Granateprijs die in oktober wordt uitgereikt. Op dit moment werkt ze aan een roman.
Terugblik. Een lezing over liefde
Zijn we toe aan herziene betekenissen van liefde, relaties en trouw of houden we vast aan systemen die ons niet meer dienen? Dat was een van de belangrijkste vragen in de filosofische lezing van 13 november. Yanaika Zomer, journalist, schrijver en dichter, kwam langs om haar bevindingen te delen. Zij baseerde zich op de 200 gesprekken die ze over de liefde had gevoerd voor het Noordhollands Dagblad, op interviews met filosofen en op literatuuronderzoek.
Zomer besprak onder meer het thema verliefdheid, dat ze belichtte aan de hand van een gesprek met filosoof Jan Drost, die meerdere boeken over de liefde heeft geschreven. Daarbij ging ze ook in op seksualiteit als onderdeel van verliefdheid en eventueel als onderdeel van een langere liefdesrelatie. Ze haalde vervolgens een gesprek aan met Denker des Vaderlands Marjan Slob, die liefde zag als een verenigen van twee tegengestelde waarheden: Dat de ander is zoals wij en ook weer niet. Wanneer we ons teveel vereenzelvigen met de ander worden we bezitterig en jaloers, wanneer de ander te veel van ons verschilt kunnen we ons niet hechten.
Yanaika Zomer ging ook uitgebreid in op het thema monogamie. Ze plaatste het huwelijk in een historisch perspectief, waarin het huwelijk zowel door economische factoren als religieuze factoren werd bepaald. Die factoren zijn in de loop der eeuwen heel erg veranderd, maar de moraal die daarmee samenhing is bijna gelijk gebleven. Deze moraal is bovendien dubbel, want strenger voor vrouwen. Daarnaast is het romantisch ideaalbeeld van eeuwige trouw diep verankerd in onze maatschappij.
In de praktijk lukt het heel veel mensen niet om aan de moraal en ideaalbeelden te voldoen. Ze blijven alleen, hebben meerdere relaties na elkaar, gaan scheiden of krijgen een buitenechtelijke affaire, wat in meer of mindere mate tot onbegrip, medelijden, oordelen of afkeer leidt. Ze wijken af van de ‘scripts’ die in onze cultuur bestaan. Dit is goed te zien bij mensen die een buitenechtelijke affaire aangaan. Ze volgen het script van verliefdheid, verkering, huwelijkse trouw en worden dan op een dag, tegen het script in verliefd op iemand anders. Dat leidt tot pogingen om het huwelijkse script te blijven volgen en er in het geheim een tweede script naast te spelen, met alle gevolgen van dien.
Zomer besprak dit fenomeen aan de hand van het werk van relatietherapeut Esther Perel. Met haar visie in het achterhoofd vroeg ze zich af waarom we zo krampachtig blijven proberen ons aan het script te houden, zonder ons af te vragen of het script nog wel klopt. Wat beloven wel elkaar nu precies als we een relatie aangaan? Wat verwachten we van elkaar? En, als advocaat van de duivel: is een stel dat elkaar niets meer te vertellen heeft, maar elke avond in hetzelfde bed stapt trouwer dan iemand die twee partners gelukkig houdt?
Tot slot ging Zomer in op de tijdsgeest van individualisme en technologie, die veel invloed heeft op de wijze waarop we relaties aangaan met anderen. In negatieve zin, maar ook in positieve zin. Technologie brengt mensen met elkaar in contact, maar kan ook in de weg staan van echte connectie. We hechten veel waarde aan het zelf, maar zijn daardoor minder coulant naar de ander. Bovendien hebben we online constant toegang tot duizenden potentiële perfecte partners, waardoor we sneller geneigd zijn de deur op een kier te houden.
Zomer ziet tegelijkertijd een positieve ontwikkeling, die ze besprak aan de hand van antropoloog Roanne van Voorst. Zij beschrijft hoe we tegenwoordig meer kennis tot onze beschikking hebben over relatievormen en ook makkelijker contact maken met gelijkgestemden. Daardoor kiezen steeds meer mensen bewust voor een andere invulling van de liefde. Voor veel mensen is het traditionele huwelijk nog steeds een goede keuze, maar wie zich daar niet in thuis voelt, kiest steeds vaker voor een bewust single bestaan, een open relatie of samenwonen met een goede vriend. Zij durven de scripts los te laten.
De lezing van ruim een uur, leverde na de pauze nog een uitgebreid en goed gesprek op, waarin de bezoekers eerlijke, liefdevolle verhalen deelden, interessante vragen stelden en mooie ideeën hadden over de liefde.
